donderdag 27 januari 2011

Wolf Hall en De zusjes Boleyn

Ik zit in een Tudor-fase. Een beetje tot mijn verbazing, want Henry VIII leek mij uit de geschiedenisboekjes een bebaarde engerd met zes achtereenvolgende echtgenotes, van wie hij er twee verstootte en twee liet onthoofden. (Een stierf er in het kraambed, en de zesde overleefde hem). Als hoofdpersoon in de zondagavondse tv-serie The Tudors wordt hij echter uitgebeeld als een knappe, charismatische kerel (zij het nog steeds een beangstigende echtgenoot) in een soort The Bold goes Middle Ages, maar dan met diepgang, actie, en prachtige kostuums en locaties. Ik volg het dan ook op de voet.

Pionnen
Deze zomer las ik ook Philippa Gregory's De zusjes Boleyn (The Other Boleyn Girl, ook verfilmd met Scarlett Johansson en Natalie Portman). Hoofdpersoon in dit boek is Mary Boleyn, de zus van de tweede vrouw van Henry, Anne Boleyn. Saillant detail: Mary was eerder Henry's maitresse. Het boek leest makkelijk weg, maar Gregory beschrijft evengoed schrijnend hoe Mary en Anne door hun uiterst adelijke familieleden naar believen worden ingezet om de familiestatus en rijkdom te verhogen, en als hete aardappels worden gedropt zodra ze uit 's konings gunsten verdwijnen. Het was een slechte tijd om vrouw te zijn, die zestiende eeuw.

Opkomst en ondergang
De laatste dagen ging ik helemaal kopje onder in Hilary Mantel's Wolf Hall, een pil van 664 bladzijden, die ik het liefst allemaal achter elkaar zou willen verslinden (jammer dat het dagelijks leven soms zo tussendoor komt). Het is het verhaal van Thomas Cromwell, die vanuit het niets (na een schimmige jeugd als zoon van een meestal dronken dorpssmid) opklimt tot de positie van de belangrijkste adviseur van Henry. Om hen heen vallen hovelingen, kardinalen en koninginnen bij bosjes uit de gunst van de koning, en ook Cromwell zelf zal uiteindelijk op het schavot eindigen (al valt dat buiten het bestek van dit boek). Geen vrolijk thema, en geen verrassende wendingen, de geschiedenis is immers bekend.

Nooit vrij, nooit veilig
Wat Wolf Hall zo meeslepend maakt is de indringende manier waarop Mantel de tijd, de samenleving en de mensen weergeeft. Het boek pakt je bij je kraag en gooit je in een wereld van pracht en praal, armoede, ziekte, rijkdom, schoonheid, onrecht, religie, bijgeloof, wreedheid en liefde. En boven alles, vond ik, ook een wereld van onvrijheid en willekeur. Onvrijheid om te geloven wat je wilt, te zeggen wat je denkt, te doen wat je zou kunnen doen als je niet gebonden was door de beperkingen van je klasse (of je sekse). Willekeur van koningen, religieuze twisten, ziektes en plunderaars, een leven dat nooit veilig of gewaarborgd is. Een boek om helemaal in ondergedompeld te worden en, als je weer bovenkomt, een boek dat je met andere ogen naar de verworvenheden en tekortkomingen van je eigen tijd laat kijken.

Voor wie meer wil lezen, de links naar Bol:




vrijdag 21 januari 2011

Een meesterspreker word je zó (recensie)


Meestersprekers van Farah Nobbe en Natalie Holwerda is een heel erg leuk én goed boek, zelfs voor mensen die zich rotsvast hebben voorgenomen om never nooit meer voor een groep mensen te gaan staan (zoals ik).

Verwaarloosd terrein in Nederland
Meteen in hoofdstuk 1 kom ik mezelf al tegen, in een quote van Manfred Kets de Vries. Engelsen hebben een lange traditie, zegt hij, en Amerikanen hebben allemaal geleerd om te debatteren. Maar dan wij: "Nederlandse sprekers zijn werkelijk tragisch". Dat is geen verrassing - ik zeg twee woorden: Obama en Balkenende - maar wat wel een echte eyeopener voor me is, is het verschil in onderwijs tussen ons en andere landen. Amerikaanse debatingclubs kende ik wel, maar ik wist bijvoorbeeld niet dat Engelse schoolkinderen hele presentatieweken hebben. Vijf keer per dag presenteren van een A4-tje, bam. Kom daar hier eens om, met onze één spreekbeurt per jaar. Engelsen, Fransen, Italianen, Amerikanen, ze worden vanaf de lagere school tot en met de universiteit doorkneed in retorica en spreken in het openbaar. Ik overweeg serieus een actiegroepje op te richten.

Een gemis voor jezelf
Nederlanders zijn meer van de 'je moet wel jezelf blijven'-school. Dat mag dan positief zijn, het heeft onmiskenbare nadelen. Zoals een cliënt van de auteurs eens openhartig tegen ze zei: "Ik dacht, ik bereid het niet voor, het moet een beetje spontaan blijven. Nou, eigenlijk stond ik regelrecht voor lul." (En intussen trek ik de passende schoen aan, ik herinner me mijn laatste twee optredens - eh, maar liever helemaal niet meer). Bij meestersprekers lijkt alles wel uit de mouw geschud te worden, zeggen Holwerda en Nobbe, maar net als bij topsporters en steracteurs geldt dat hoe makkelijker het eruitziet, hoe meer werk erin zit.
Waarom is goed spreken zo belangrijk? Nou, hierom: "Spreken levert zichtbaarheid en profilering op. Het is een uitgelezen kans om ideeën te delen met grote groepen mensen. Spreken is een fantastisch middel om écht invloed uit te oefenen."

Hoe kan het dan wel?
Het goede nieuws is: je kunt het leren, al kost het inspanning, en is het oefenen, oefenen, oefenen. Holwerda en Nobbe nemen je stapsgewijs mee door het hele proces van bedenken, voorbereiden en presenteren, en ze gaan in op charisma en invloed. Ze delen hun eigen kennis en die van anderen, van de oude Grieken tot een scala van moderne meestersprekers (ja, ook veel Nederlanders, de 'bloemen in de woestijn').
Het boek is heel erg goed geschreven, en geeft een batterij aan tips over inhoud en vorm die ook voor een 'I'm a writer not a speaker' type als ik handig zijn. Het is doorspekt met levendige citaten van goede sprekers (ik heb regelmatig hardop gelachen), en sluit af met observaties van een aantal toppers op het vakgebied: wat doen ze, hoe staan ze, hoe bewegen ze? Een echte aanrader.

Voor wie er meer over wil lezen, de link naar Bol (alwaar ook inkijkexemplaar):

donderdag 6 januari 2011

Veranderen kan in elke levensfase: recensie van "Nieuwe route kiezen?"

Nieuwe route kiezen? Luister naar je innerlijke GPS maakte door de titel en het omslag (een grote pijl met U-bocht) op mij een eerste indruk van een voortvarend zelfhulpboek, dat je wil laten zien hoe je het roer eens flink moet omgooien.
Die eerste indruk is onjuist: bij lezing blijkt het boek heel genuanceerd, heel onderbouwd en niet per definitie vóór grote veranderingen. Het gaat niet om verandering, het gaat om verbetering, zegt auteur Susan Krauss Whitbourne. (De Amerikaanse titel, The Search for Fullfilment, vind ik de lading beter dekken).

Wat doet het wel? Het boek laat je delen in de ervaringen en levensverhalen van een groep van 182 mensen, die veertig jaar lang gevolgd is in hun levenskeuzes en hun levensgeluk. Uit dit langdurige onderzoek leidde Krauss af wat ons allemaal bindt. Welke soort keuzes dragen bij aan een leven dat voldoening brengt? Bij welke levensloop voelen we ons het beste, en welke terugblik op ons leven maakt gelukkig?

Belangrijk blijken volgens Krauss vooral een open houding, het vermogen tot zelfreflectie, en de bereidheid om bij te sturen - waar nodig. Want ze beveelt ook een realistische kijk naar de haalbaarheid en wenselijkheid van verandering aan.

Krauss geeft tips en praktische adviezen om over te stappen naar een meer positieve levensweg; en voor wie daar al is, geeft ze handvatten om daar ook te blijven. Goed nieuws: veranderen kan op elke leeftijd.
De ondervraagden zijn Amerikaanse babyboomers, die de Vietnamoorlog en de Reagan-jaren meemaakten. Een beetje ver van je bed misschien, vooral als je een stuk jonger bent. Toch kun je je herkennen in hun keuzes: al trouwen wij bijvoorbeeld niet meer op ons 22e omdat ‘iedereen dat doet’, sociale druk is voor iedereen herkenbaar, van zandbak tot bejaardenhuis.

Op basis van haar onderzoek onderscheidt Krauss vijf levenspaden:
- De slingerweg: de route van mensen die ‘zwalken’, en niet kunnen kiezen voor een paar duidelijk omschreven doelen en een manier om die doelen te bereiken.
- Het rechte pad: de weg van mensen wier leven juist wordt getypeerd door voorspelbaarheid; ze mijden risico's,en houden niet van kritisch nadenken over of ontregeling van hun vaste routines;
- Het hellend vlak: de weg van mensen die in een negatieve spiraal van verkeerde beslissingen terecht zijn gekomen. Daarbij hoef je niet meteen aan dakloze vagebonden te denken; ook uiterlijk succesvolle mensen die hun vroegere normen en waarden hebben verloochend en daaronder lijden, kun je hier tegenkomen.
- De overwinningsroute: de weg van mensen die door innerlijke veerkracht in staat zijn geweest aanzienlijke problemen te overwinnen;
- De authentieke weg: de route van mensen die steeds reflecteren welke richting hun leven neemt, kijken of het voor henzelf echt bevredigend is, en zo nodig durven bij te sturen; dit zijn de mensen die hun volledige potentieel benutten.

In hoofdstuk 3 kun je testen op welk pad je je bevindt in de ‘levenspadentest’; daardoor gaat het persoonlijk voor je leven, tussen de soms ook wat drogere informatie en beschrijvingen.

Mensen op de authentieke weg denken wel na over andere keuzes en zijpaden (wat mensen op ‘het rechte pad’ niet doen), maar ze slaan ze niet lukraak in (zoals mensen op de ‘slingerweg’ meer doen). Een authentieke weg kan ook recht zijn, of juist bochten hebben; het verschil zit in de diepere motivatie. Je kunt na nadenken besluiten om te veranderen of om niet te veranderen, maar dan weet je wel waarom je bent waar je bent.

Openstaan voor veranderingen en jezelf toestaan alternatieven te overwegen is een belangrijke factor in een bevredigend leven, zegt Krauss. Belangrijk is dat je congruentie vindt tussen je dromen en je talenten, en dat je daarbij óók de obstakels voor succes onderzoekt. Er zijn immers ook voorbeelden te over van rampen die gebeuren als mensen hun leven omgooien zonder vooraf goed naar hun kansen op succes te kijken, schrijft ze.

Goed vond ik ook het slothoofdstuk over ‘nalatenschap’: we willen allemaal het gevoel hebben dat we een verschil hebben gemaakt in ons leven. Dit hoofdstuk zet aan tot reflectie over je weg, en geeft je handvatten hoe je op een ander pad zou kunnen komen. Dat kunnen (kleine) veranderingen zijn in je dagelijks handelen, maar het kan ook gaan om een verandering in de manier waarop je op je leven en je beslissingen terugkijkt.

Al met al vond ik het een genuanceerd, evenwichtig en goed onderbouwd boek, dat me in staat stelde vanuit een groter verband naar mijn eigen loopbaankeuzes te kijken. Voor wie het wil bestellen, de link naar Bol:

Mijn boek met interviews met zeventien vrouwen die na hun 35e een nieuwe loopbaan overwogen (en vijf deskundigen over carrièrekansen, geld, pensioenen), ook bij Bol: