Last van herherherhaling? Verander van onderwerp

Te veel herhaling van één woord kan de vaart (en in elk geval de sjeu) flink uit je verhaal halen.
Soms doemen er in je tekst ineens alinea's op zoals de volgende, waarin de schrijver wat feitelijke info wilde delen over een vakantiebestemming:
"Dit prachtige huis ligt op een heuvel en kijkt uit over de stad. Het huis heeft een grote woonkamer, twee badkamers en zes slaapkamers. In het huis bevinden zich verder een ruime keuken, een inpandig zwembad en een tv-kamer. Een grote tuin omgeeft het hele huis."
Hier stuit je op een bekend probleem: hinderlijke herhaling. Elke zin moet wat vertellen over het huis, maar vier keer 'huis' achter elkaar is.., nou, veel. Hoe los je dit op?

De strakke benadering: weglaten en/of korte verwijswoorden gebruiken
Het woord na de eerste keer weglaten en vervangen door korte verwijswoorden, is vaak een snelle en efficiënte oplossing. "Dit prachtige huis ligt op een heuvel en kijkt uit over de stad. Het heeft een grote woonkamer, twee badkamers en zes slaapkamers. Binnen bevinden zich verder een ruime keuken, een inpandig zwembad en een tv-kamer. Een grote tuin omgeeft het helemaal."
Strak, helder en duidelijk. In zakelijke teksten (denk beleidsnota's) kan het een voldoende goede oplossing zijn.
Maar misschien is het ook wel... een tikkeltje saai.

De barokke aanpak: synoniemen gebruiken
Gebruik waar het kan, andere woorden voor huis, en denk ruim: woning, historisch pand, vakantieparadijsje, gebouw, droomhuis, villa... Dit kan heel goed werken, omdat je met een ander woord een ander accent legt, zonder het expliciet te noemen. In het voorbeeld:
"Dit prachtige huis ligt op een heuvel. De villa heeft een grote woonkamer, twee badkamers en zes slaapkamers." Mm, een prachtig huis, zelfs een villa, je lezer dagdroomt al weg.

Maar pas op, want te veel ervan wordt overdadig, onduidelijk, irritant of alledrie. Ook al zijn het synoniemen, je lezer heeft bij elk woord een eigen associatie. Een keertje schakelen (van huis naar villa) is prima, als het iets toevoegt. Doe je het te vaak, dan blijft het beeld voor de lezer maar verspringen. Zie bijvoorbeeld:
"Dit prachtige huis ligt op een heuvel en kijkt uit over de stad. De villa heeft een grote woonkamer, twee badkamers en zes slaapkamers. In het historische pand bevinden zich verder een ruime keuken, een inpandig zwembad en een tv-kamer. Een grote tuin omgeeft het hele geelgepleisterde gebouw."

De veilige middenweg
Je kunt als middenweg de strakke en de barokke benadering mixen. In de ene zin laat je het woord weg, in de volgende vervang je het door 'villa':
"Dit prachtige huis ligt op een heuvel en kijkt uit over de stad. Het heeft een grote woonkamer, twee badkamers en zes slaapkamers. In de villa bevinden zich verder een ruime keuken, een inpandig zwembad en een tv-kamer. Een grote tuin omgeeft het helemaal."
Met deze mix houd je de tekst zowel (redelijk) levendig als helder.

De beste oplossing: verander van onderwerp
Ideaal is om het hele probleem te voorkomen. Als je een aaneenschakeling van zinnen ziet die hetzelfde onderwerp hebben, pak het probleem dan bij de wortel aan. Verander van onderwerp, letterlijk. Hieronder zie je wat er dan gebeurt:
"Dit prachtige huis ligt op een heuvel en kijkt uit over de stad. Zodra u de statige hal doorloopt, vindt u beneden een grote woonkamer. Op de tweede verdieping, boven aan de brede trap, liggen twee badkamers en zes slaapkamers. Een ruime keuken, een inpandig zwembad en een tv-kamer vervolmaken het comfort. In de grote, omliggende tuin geniet u van een heerlijke zomer."
Doordat je als onderwerp van de zin niet steeds 'het huis' kiest, krijg je veel meer speelruimte.

Natuurlijk is hier méér gebeurd dan alleen van onderwerp veranderen: de tekst spreekt de lezer rechtstreeks aan ('u'); een statige hal en een brede trap maken hun opwachting. Je zult merken dat dit als vanzelf voortvloeit uit de ruimte die je jezelf gegeven hebt door van onderwerp te veranderen.
Je bedenkt dan namelijk niet meer hoe je 'feiten over het huis' wilt presenteren, maar je zoekt naar andere ervaringen, andere belevenissen en andere manieren van kijken.

Meer schrijftips?
Als je van plan bent een boek te schrijven, kun je in elke fase tegen vragen aanlopen: vanaf de allereerste opzet en het denken over een titel tot het schaven en vijlen aan de laatste zinnen. Omdat je zelf zo betrokken bent bij jouw verhaal, is het vaak moeilijk te zien wat er anders kan (en hoe). Een ervaren redacteur kan je snel en op een positieve manier laten zien hoe je jouw tekst verder kunt versterken. Dat bespaart jou veel tijd en energie, en komt je boek ten goede.

Ben je ondernemer of professional en wil je echt aan de slag met je eigen boek? Misschien is onze schrijfcoaching dan iets  dan iets voor jou. Of lees wat deze ondernemers daarover vinden.